Lofoten & Vesterålen

De Vesterålen en de Lofoten zijn Noorwegen op z’n mooist en zeker op z’n ruigst. Nergens is de Noorse ziel zo zichtbaar als in deze woeste appendix, 100 kilometer boven de poolcirkel. Het overweldigend noemen, is deze eilandengroepen onderwaarderen.

Ingvild en Nigel wachten ons op met gerookte zalm, vleesballetjes van eland en een Rya pale ale van Harstad, een lokale microbrouwerij die Noord-Noorwegen stilaan ook op de bierkaart zet. Ze runnen het charmante Andøy Friluftssenter-hotel, een goede uitvalsbasis om de Vesterålen te ontdekken en onze thuishaven voor de volgende twee nachten. Andoy Friluftssenter situeert zich langs de Risøysundet-fjord, al snel twee en half uur rijden van de invlieghaven Evenes. Omdat onze vlucht pas laatnamiddag arriveerde, zouden we in het hotel arriveren na sluitingstijd van het restaurant. Noren denken soms wel graag volgens het boekje, maar wat gastvrijheid betreft maakt men hier graag de uitzondering, dus bleef de keuken open. In onze toegewezen blokhut Tyttebæra staat de verwarming op en vanop het terras zien we nog net het laatste daglicht uitsterven diep in de bergen. Deze voormiddag nog in Brussel, voor het donker boven de poolcirkel, zo eenvoudig is het.

’s Morgens zetten we koffie om de nachtelijke septemberfrisheid te verdrijven en genieten we van het wolkenspel dat vecht met de klimmende zon en zo de in prille herfstkleuren verklede bomen bij momenten fel oplicht. Hier in Noord-Noorwegen, waar alles grillig en weerbarstig is, valt de herfst vroeg, want eind oktober wordt de eerste sneeuw verwacht. Na een prima ontbijt met roerei en zalm trekken we de wandelschoenen aan en volgen Nigel die een mooie hike uitgestippeld heeft. “Niet te lang, maar uitgekiend om vanop de rots een koffie te drinken en de Hurtigruten te zien passeren”, zegt hij daarover. De Coastal Express, het is en blijft een essentieel onderdeel van westelijk Noorwegen. De iconische postboot als horloge.

Spookdorp herleeft

De weg naar Nyksund is er eentje uit de boekjes. Tot Myre is het geciviliseerd asfalt, dan wordt het een eenvakskiezelweg die je tot het einde van de wereld voert. Is dit een spookdorp? Ja en nee. Nyksund is zonder twijfel een van de meest merkwaardige voormalige vissersdorpen op de Vesterålen. Tot het einde van de achttiende eeuw was het stadje dunbevolkt maar met de opkomst van de vishandel werd Nyksund een belangrijk handelscentrum voor de honderden vissers die de nabijgelegen, rijk met kabeljauw bevolkte visbanken exploiteerden. Met de opkomst van grotere en moderne schepen en beter wegtransport raakte Nyksund in een isolement, deels doordat de wateren rondom te ondiep waren en deels door de slechte bereikbaarheid over land. Als gevolg daarvan nam de bevolking sterk af. Uiteindelijk, in de jaren 1970, werd Nyksund een waar spookstadje. Maar rond de eeuwwisseling gingen de lichten in Nyksund langzaam weer aan. Nieuwe, jonge bewoners zagen opportuniteiten  om het stadje nieuw leven in te blazen en sindsdien wonen er in de zomer 30 tot 40 locals, aangevuld met enkele oudere ‘die hards’ die er het ganse jaar door verblijven.

Wild met de walvisboot

De dag voordien nog even bellen om te checken of er uitgevaren wordt, en zo ja om elf uur verzamelen. Zo luidde de afspraak met Whalesafari Andenes, een klassieker sinds 1988, die met de vintage-boot Reine dagelijks een uitstapje op zee organiseert met slechts één doel: walvissen spotten. De regio ten noorden van de Vesterålen wordt als een der beste ter wereld beschouwd en het bedrijf afficheert zichzelf met een 100% garantie-label. Zijn ze dan zo zeker van zichzelf? Het duurt inderdaad niet lang voor de kapitein op amper drie zeemijlen buiten de haven roept dat hij er “enkelen in zicht” heeft. De sonar heeft klikgeluiden opgepikt. Plots verschijnt in ons gezichtsveld een megagroot glimmend dier dat traag aan de oppervlakte zwemt. We horen de potvis effectief ademen. Het snuiven wordt afgewisseld met nu en dan een fel geproest wanneer de gigant een fontein sproeit. Tot het dier het allemaal beu is, inademt, zijn rug kromt en duikt. Daarbij richt het finaal mooi zijn staart op. Hét fotomoment, prachtig.

Waar de oceaan aan land komt

’s Namiddags draaien we de trage weg op terug naar het hotel. Verkozen we vanochtend hoofdweg 82 om het eiland Andøya te doorkruisen, opteren we nu voor regionale weg 974, een van de achttien officiële Nationale Touristische Routes van Noorwegen, een verzameling van de mooiste wegen die het land te bieden heeft. Deze prachtige westkustroute is slechts 58 kilometer lang, maar buitenaards mooi, zeker omdat er –zoals op alle Nasjonale Turistveger – twee architecturale parels werden ingeplant. In Kleivodden staan we in bewondering voor het minimalistische viewpoint and rest area, in Bukkekjerka verrast een gelijkaardig project, maar groter en met toiletfaciliteiten, misschien wel de mooiste publieke toiletten van Noorwegen. “Ze hebben dan ook drie miljoen euro gekost”, zegt een Noor die ook even gestopt is er smalend over, al kan hij niet ontkennen dat het een knappe inplanting is.

Slingerwegen en tunnels

Van de Vesterålen naar de Lofoten rijden is zoals na een nacht in een viersterrenhotel in een vijfsterren inchecken. Rond Sortland waren het dikwijls zacht aflopende weiden die in een strandje eindigden; bergen ver op de achtergrond. Baaien met keien en rotsen, donkere naaldbomen, stille meertjes. Maar hoe zuidelijker we rijden en aansluiten op de hoofdweg E10 National Tourist Route –goed voor 230 kilometer van Raftsundet tot Å- wordt alles ruiger, hoger en intenser. Scherpe rotsen laten hun tanden zien, de Noordelijke IJszee is overal nabij, de kustlijn wordt grilliger en het weer nog dominanter. Er gaat een enorme aantrekkingskracht uit van de Lofoten, zoveel is duidelijk.  Een stofzuigereffect van licht, lucht en zee, een bochtige weg naar het ruigste stukje Noorwegen. Wat een imposante archipel, deze zeer bergachtige kustlijn waar rode vissershuizen zich vastklampen aan de vaak smalle strook tussen water en berg. (…)

Lees de volledige reisreportage online op www.55noord.be of bestel het gratis tijdschrift.

55 °/N is een inspiratiebron voor alle reizen boven 55° noorderbreedte. Dit magazine is een concept van reisjournalist-fotograaf Gerrit Op de Beeck.