Lapland is geen land in de strikte zin van het woord. Over de landsgrenzen van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland heen, strekt zich van net onder de poolcirkel tot aan de Noordelijke IJszee een adembenemende subarctische wildernis uit. De Sámi, reeds duizenden jaren de inwoners van dit stukje Scandinavië, verkiezen Sápmi boven Lapland, een term die hen zonder al teveel inspraak werd opgedrongen door de warmbloedige en weinig vriesbestendige inwoners van onder de poolcirkel. Hoewel ze vandaag slechts 7% uitmaken van het totale aantal inwoners van Lapland, zitten hun tradities stevig ingeworteld in de diepgevroren Lapse grond. Van de 80.000 Sámi huist ongeveer de helft in Noorwegen en wonen kleinere aantallen in Fins Lapland, Zweeds Lapland en op het Russische schiereiland Kola. Hun belangen worden behartigd door de Samische parlementen in Karasjok (Noorwegen), Kiruna (Zweden) en Inari (Finland), en hoewel ze weinig politieke macht hebben, gelden deze instellingen als baken voor de Samische cultuur, tradities en talen.

Rendierhoeden en visvangst zijn van oudsher de belangrijkste bronnen van inkomsten voor de Sámi. Tot een flink eind in de 20^e eeuw volgden Samische families heel het jaar door de seizoensgebonden trekpatronen van hun rendierkuddes en verbleven ze onderweg in wildernishutten of geïmproviseerde tentenkampen. Die nomadische levensstijl maakt vandaag niet langer deel uit van het leven en veel jongeren trekken naar de stad. Desondanks is de verbondenheid tussen de Samische gemeenschappen groot en blijft het hoeden van rendieren een wezenlijk deel van het dagelijkse leven. Ook toerisme neemt op heden een belangrijke rol in het leven van de Samen in en ook daar spelen tradities uit ver vervlogen tijden een grote rol. Lang voor de intrede van het christendom, werd in Sápmi het animisme beleden. Het geloof dat elk natuurlijk element een ziel bezit en dat de mens de natuur bijgevolg zo min mogelijk moet verstoren. Een idee dat niet alleen in Lapland maar in heel Scandinavië weerklank vindt!

Fins, Noors en Zweeds Lapland verschillen onderling ook sterk van elkaar. In het noorden van Noors Lapland bestaat het landschap uit magnifieke fjorden en duizelingwekkende valleien. Voor de kust drijven rotsachtige eilandjes en scheren in het ijskoude water van de Noordelijke IJszee en tussen Narvik en Tromsø rijzen bergen loodrecht uit de zee op. Verder landinwaarts wordt het land vlakker maar niet minder hoog, en boreale bossen liggen als een groen lappendeken over de Noorse toendra verspreid. Op de Finnmarksvidda, een onmetelijke hoogvlakte in Troms of Finnmark, worden jaarlijks de koudste temperaturen in heel Noorwegen opgemeten. Fins en Zweeds Lapland zijn vlakker en lager gelegen. Boven de arctische taiga rijzen geen spitse maar afgeronde kale toppen op. De typische Lapse fjells, in het Fins zo mooi tunturi gedoopt.

De Lapse fauna heeft gelukkig geen boodschap aan landsgrenzen. Grote rendierkuddes trekken heel wat hongerige roofdieren aan. Lynxen, wolven en veelvraten laten zich niet vaak zien maar vormen een reële bedreiging voor rendieren. Een spontane ontmoeting met een bruine beer of eland ligt ook niet onmiddellijk voor de hand, al stijgen je kansen wel exponentieel wanneer je – met het nodige geduld en voorzien van een telelens – je intrek neemt in een wildernishut. Van schuwheid hebben husky’s dan weer helemaal geen last. Ze hebben ijskristallen in het DNA en sneeuw in de aderen, en zijn zomer en winter de gedroomde kompaan om samen de arctische wildernis mee te verkennen.