De zuidrand van de Vatnajökull: een betoverende wereld van ijs

Door Mario Coppens – IJslandspecialist

De Vatnajökull, gelegen in het zuidoosten van IJsland, is de grootste ijskap van Europa en vormt een complex fenomeen. De gletsjer is ontstaan door de ophoping en verdichting van sneeuw over duizenden jaren, waarbij de onderste lagen geleidelijk in ijs zijn veranderd onder druk van het bovenliggende gewicht. De ijskap bereikt op sommige plaatsen een maximale dikte van ongeveer 950 meter.

Een ijsblok als archief

De gletsjer wordt door wetenschappers niet alleen gebruikt om de geologische processen op IJsland te onderzoeken, maar ook om het bredere wetenschappelijke vraagstuk met betrekking tot de klimaatverandering in kaart te brengen. De Vatnajökull fungeert als een natuurlijk en gevoelig klimaatarchief waarbij de ijslagen belangrijke informatie verschaffen over de atmosferische samenstelling en temperatuurfluctuaties door de tijd heen.

Hij is ook uniek in vergelijking met andere gletsjers omdat er actieve vulkanen onder de ijslaag verscholen liggen. Ze maken deel uit van het Vatnajökull National Park en vertonen periodieke uitbarstingen die niet altijd zichtbaar zijn.

Die vulkanische activiteit onder de ijskap zorgt voor de vorming van subglaciale meren en smeltwaterkanalen, wat de dynamiek van het ijs compliceert. Wanneer de druk van deze ondergrondse ijsmeren te groot wordt, breken ze door het ijs en vormen ze soms immense vloedgolven (Jokulhaups) die met vernietigende kracht door het landschap spoelen.

Twee bekende spoelvlaktes, Mýrdalssandur en Skeiðarársandur, de as- en steenwoestijnen tussen het dorpje Vík en het Nationaal Park Skaftafell, zijn gemakkelijk zelf te ontdekken.

IJsgrotten

Wat je niet zelf kan ontdekken, zijn de ijsgrotten.
Het voortdurende samenspel van vulkanische activiteit en glaciale processen leidt ook tot de vorming van natuurlijke ijsgrotten en -tunnels. Dit proces speelt zich niet alleen af onder de Vatnajökull, maar ook onder de Mýrdalsjökull waar collega Mario in februari een ijsgrot bezocht (lees verslag).

Tijdens de winter trekt het grootste deel van het water weg, waardoor sommige ijsgangen en -grotten aan de rand van de gletsjer droogvallen en toegankelijk worden. Het resultaat is een buitenaards landschap, gevormd door de grillen van Moeder Natuur en indrukwekkend voor zowel mens als lens.

De koude temperaturen maken het ijs stabiel waardoor de winter het enige seizoen is dat toelaat om de natuurlijke ijsgrotten te betreden. En dat kan alleen onder ervaren begeleiding.
Sommige grotten zijn onstabiel en giftige dampen, afkomstig van vulkanische systemen onder het ijs, kunnen de omgeving levensgevaarlijk maken. Alleen gecontroleerde en goedgekeurde grotten mogen onder begeleiding van een ervaren gids worden bezocht.

En wat je te zien krijgt, is buiten categorie! In deze ijzige gewelven lijken sommige kamers blauw verlicht met een chaotisch lijnenspel van ijsgolven en een adembenemende stilte die de bezoeker tot nederigheid dwingen. Andere holtes transformeren zich onder kunstlicht dan weer tot kristallen decors die niet zouden misstaan in een sciencefictionfilm.

De ijsgrotten zijn slechts een van de vele wonderen die je kan ontdekken op IJsland. Zowel tijdens de winter als de zomer zijn er talloze fabelachtige locaties die de diversiteit en schoonheid van dit magische land onthullen. Het verkennen van een ijsgrot is slechts het topje van de ijsberg!

Wil je een ijsgrot toevoegen aan jouw reis?
Een bezoek kan gemakkelijk toegevoegd worden aan iedere winterreis langs de zuidkust.

• Duurtijd: 3 tot 6 uur – naargelang je het al dan niet combineert met een gletsjerwandeling.
• Prijs: €155 / € 235 pp – naargelang de combinatie 

Nog meer ijs

Langs de fragiele rand van de gletsjer ligt ook het Jökulsárlón ijsmeer, een wonderlijke gletsjerlagune met een diepte van maar liefst 248m. De lagune is geologisch gezien een zeer recent gegeven. Ze ontstond in 1930 door het snelle afsmelten van de Breiðamerkurjökull-gletsjertong, een uitloper van de Vatnajökull. En sinds 1970 is de omvang meer dan verdubbeld.

Jökulsárlón is niet alleen een iconische bestemming die de grootsheid van de natuur op indrukwekkende wijze weerspiegelt, maar is ook een fotografische hotspot.

Wat deze locatie zo bijzonder maakt, is het ballet van drijvende ijsbergen die loslaten van de gletsjertong en op het ritme van de getijden afdrijven naar de Atlantische Oceaan. Ze variëren in grootte, kleur en vorm, en bezorgen de bezoeker een surrealistisch tafereel. Sommige ijsbergen vertonen een helderblauwe kleur, terwijl anderen getekend zijn met donkere lijnen van vulkanisch gesteente. Het draagt bij tot het fotogenieke spektakel.

Bezoekers kunnen van mei tot en met oktober een zodiactocht maken om dichter bij de ijsbergen te komen en de unieke sfeer van de gletsjerlagune ten volle te ervaren.

Het ijsbergenmeer is niet alleen een visueel feest, maar herbergt ook een divers ecosysteem. Zeehonden worden vaak gezien op de drijvende ijsbergen, en watervogels, zoals sterns en eidereenden, vinden hier een geschikte omgeving om te broeden. En alsof het nog niet voldoende is, kan je op het zwarte strand, waar de lagune uitmondt in de Atlantische Oceaan, de ijssculpturen aanraken die na een eeuwenlange reis terugkeren naar hun oorspronkelijke staat. 

Nog meer meer

Niet ver verwijderd van Jökulsárlón ligt nog een ijsmeer, Fjallsárlón. Hier krijgen de ijsbergen geen kans om door te stromen naar de oceaan waardoor ze opgesloten liggen. Het meer is ook minder bekend waardoor het de bezoeker een intiemere ervaring bezorgt. Het zorgt ervoor dat velen dit meer als mooier ervaren dan grote broer Jökulsárlón. Ook hier kan je een zodiactocht reserveren (april tot november) om je naar het front van de gletsjer te laten brengen.

Bovenop de gletsjer

Naast het verkennen van ijsgrotten, het bewonderen van ijsmeren en glinsterende ijstongen, biedt de Vatnajökull ook de mogelijkheid voor een gletsjerwandeling. Het is een uitgelezen kans om de uitgestrekte blauwwitte ijsvelden van dichtbij te ervaren. Alle gletsjerwandelingen worden begeleid door ervaren en gecertificeerde gidsen die uitgebreide kennis hebben van het gebied en de gletsjer. Ze zorgen voor de veiligheid van de deelnemers en delen interessante informatie over de geologie, geschiedenis en ecologie van de gletsjer.

Een gletsjerwandeling kan het volledige jaar door worden gepland.

• Duurtijd: 3 uur
• Prijs: €105 pp incl. gebruik van stijgijzers, helm en ijsbijl

Andere locaties bij de Vatnajökull

Zelf op ontdekking in IJsland? Bekijk hier de reismogelijkheden of contacteer onze specialisten voor een afspraak of een reisvoorstel op maat.

#wildvanhethogenoorden