Een Scandinavische kerst

Kerst in Scandinavië is een periode doordringt van warmte en gezelligheid. Het is een gebeuren dat families en gemeenschappen samenbrengt en zorgt voor een feestelijke sfeer te midden van ijskoude en vaak donkere winterdagen. Het zou Scandinavië niet zijn, moest dit niet gepaard gaan met eigen gebruiken en tradities. Laten we eens kijken naar enkele van onze favoriete kersttradities uit Zweden, Noorwegen en IJsland!

Sankta Lucia

Op 13 december geven de Zweden het startschot voor de kerstperiode met Sankta Lucia. Deze dag werd vroeger gezien als de kortste dag van het jaar. Volgens de Zweedse folklore was de lange nacht gevaarlijk, met duistere geesten die van kracht waren. Wakker blijven was van het grootste belang en eten hielp daarbij!

Luciadag gaat terug tot de 4e eeuw. Deze christelijke feestdag herinnert Lucia van Syracuse, een martelares die volgens de legende voedsel bracht aan christenen in Romeinse catacomben, haar pad verlichtend met kaarsen op een krans bovenop haar hoofd. Vandaar dat de kinderen nu tijdens de processie een krans met kaarsjes op het hoofd dragen.

Als je Zweden bezoekt rond deze periode kan je op verschillende plaatsen zo’n viering bijwonen. Volgens de traditie verschijnt Lucia voor zonsopgang, maar om praktische redenen worden veel evenementen in de schemering gehouden. Wees niet verbaasd als de Zweed naast je uit volle borst meezingt het koor. De meeste inwoners kennen het belangrijkste Lucia-lied Sankta Lucia namelijk uit het hoofd.

Naast zingen moet er natuurlijk ook gegeten worden! Doorheen het jaar zijn Zweden echte zoete bekken, maar op deze dag laten ze het kaneelbroodje links liggen en kiezen ze voor een S-vormig saffraanbroodje en gingerbread koekjes. Een perfecte start van de kerstperiode, vind je niet?

Julbord

Niet kerstdag maar kerstavond is voor Zweden het belangrijkste moment van Kerstmis. Ze vieren kerstavond of julafton voornamelijk in familiekring. Om 15u verzamelt iedereen voor de televisie en kijken ze massaal naar Kalle Anka of Donald Duck. Nadat alle cadeautjes uitgepakt zijn, is het tijd voor het befaamde julbord, het kerstbuffet. En wat schaft de pot? Ingelegde haring, Zweedse balletjes, bietensalade, gemarineerde zalm, leverpaté, knäckebröd, Janssons frestelse (een soort aardappelgratin), gubbröra (ei met ansjovis) en kerstham of julskinken. De maaltijd wordt steevast afgesloten met traditionele kerstpap.

Net zoals in Zweden genieten ook de Noren van het gezellig samen zijn met familie en vrienden. En wat brengt hen beter samen dan heerlijk eten? De maand december staat hier dan ook bekend om zijn verschillende feestelijke bijeenkomsten, waar vrienden, collega’s en familie samenkomen rondom het julebord. Dit traditionele Noorse feestmaal omvat gerechten zoals risengrød, een verwarmende rijstpudding met kaneel. Varkensribbetjes en lamsvlees behoren ook tot de kersttafel. En een onmisbaar element tijdens deze vieringen is de glögg, de Noorse versie van glühwein.

In IJsland wordt het echte kerstfeest ook gevierd op de avond van 24 december. Precies om 6 uur luiden de klokken op de nationale radio! Het is een traditie dat iedereen dan fris gewassen (je kerstbadje genomen) en in nieuwe feestkledij klaarstaat! Wat er zou gebeurden als je geen nieuwe kledij aanhebt ontdek je hieronder bij de legende van de IJslandse kerstman(nnen)…

Småkaker

In Noorwegen is er een traditie genaamd syv slags kaker ofwel zeven soorten koekjes. Kort gezegd, een goede Noor serveert tijdens Kerstmis niet minder dan zeven verschillende soorten koekjes! In de aanloop naar kerst wordt er dan ook gretig koekjes gebakken die zorgvuldig worden bewaard in kleurrijke blikkendozen. Deze voorraad stelt je in staat om heerlijk te smullen én met Kerstmis zeker zeven verschillende soorten te presenteren. Waarom precies zeven? Dat nummer zou geluk brengen!

Zuurstokken

De kerstman mag dan wel uit Finland komen, maar wist je dat de typische zuurstokken gemaakt worden in Zweden? In de regio Småland aan het Vättern meer ligt het dorpje Gränna. Hier ruikt het zowat het hele jaar door naar snoepjes!  De klassieke rood-wit gestreepte zuurstokken worden hier nog met de hand gerold en dat kun je met eigen ogen bekijken in het stadje. Bezoek een authentieke snoepwinkel, maak zelf je eigen zuurstok tijdens een workshop of proef van de vele smaken.

Juleøl en Julebrus

Noren houden niet enkel van traditionele gerechten en koekjes, maar ook van speciale winterdrankjes! Juleøl is een typisch Noors bier dat enkel in de winter te koop is. Het wordt specifiek gebrouwen voor Kerstmis. Het heeft een sterke en kruidige smaak. Enkele ingrediënten zijn kaneel, vanille en sinaasappelschil. Julebrus is de alcoholvrije versie van dit winterse bier. Deze populaire winterse frisdank heeft een gezellige kerstman op het etiket staan en is geliefd bij zowel jong als oud!

Ook in Zweden serveren ze naast glögg ook julöl (kerstbier) of julmust, een soort kerst-cola.

Jólabókaflóð

IJslanders zijn dol op lezen en hebben de leuke kersttraditie om boeken cadeau te geven op kerstavond! Deze keuze van geschenk is zelfs zo populair dat vlak voor kerst er dan ook heel wat nieuwe boeken worden gepubliceerd. En daar hebben ze zelfs een naam voor: Jólabókaflóð of boekenvloed. Een mooie traditie om zelf ook over te nemen?

Yule Lads

In IJsland doen ze alles op een eigen, vaak ietwat excentrieke manier en dat geldt ook voor het het verhaal van de kerstman of beter gezegd de 13 kerstmannen, een kerstmama én de kerstkat. Deze 13 broers, Yule Lads, zijn zowat half trol en in het verleden waren ze vooral gekend om kinderen bang te maken en de voorraad eten te stelen. Nu zijn ze eerder vrolijk maar ondeugend! Ze hebben ieder een eigen karaktertrek. Zo heb je o.a. de lepellikker, de deurensmijter en de skyr-eter. In de aanloop van kerst komt er elke dag één kerstman toe. Kinderen plaatsen hun schoentje voor het raam en voor wie braaf was laat de kerstman-van-de-dag een geschenkje achter.

Deze Yule Lads hebben ook een moeder, Gryla. Zij is steevast op zoek naar stoute kinderen om in haar ketel te koken. De zwarte kerstkat, Jolakötturinn, waakt erover dat traditiegetrouw iedereen iets nieuws draagt op kerstavond. Zo niet, eet ze je op!

Zelf op ontdekking gaan in Scandinavië? Bekijk de reismogelijkheden voor IJsland, Noorwegen, Zweden en Denemarken of contacteer onze specialisten voor een reisvoorstel op maat!

#wildvanhethogenoorden