Het leven zoals het is: een dag in Qaqortoq

Groenland mag bestuurlijk gezien dan wel nog gelieerd zijn aan het Koninkrijk Denemarken, toch hebben de inwoners van dit gigantische eiland doorheen de geschiedenis hun eigen gebruiken en cultuur ontwikkeld. De nauwe band tussen de Groenlandse bevolking en de natuur, maar ook de soms moeilijke en uitdagende levensomstandigheden, maken van Groenland een unieke biotoop. Collega Freya had de kans om een dag te spenderen in het dorpje Qaqortoq en geeft je met deze blog “een blik achter de schermen” van het Groenlandse leven.

Inzicht in het leven van de Inuit

Het mag gezegd, als de gezondheid meezit leven de meesten onder ons een comfortabel leven zonder veel zorgen. We gaan werken, komen thuis, spreken af met vrienden op café of gaan lekker eten op restaurant.  We schrijven ons in op de dansles of gaan lopen om die extra kilo’s kwijt te geraken. We hebben dagen dat we gewoon lekker in onze zetel zitten en wat netflixen, een boekje lezen en genieten van een lekker glas wijn. Hebben we een nieuwe broek nodig? Even scrollen op Zalando. Stofzuiger kapot? Een nieuwe in ons winkelmandje, morgen geleverd. Makkelijk!

De eerste keer dat ik naar Groenland ging was het voor mij dan ook een groot vraagteken hoe het leven van iemand op Groenland eruitziet. Dat het land een fantastische en ongeschonden natuur bezit, dat weten de meesten. Maar hoe leeft men daar op dat grote en toch wat geïsoleerd eiland. Hebben ze Zalando? Of misschien een Groenlandse versie van Deliveroo?

In september 2022 had ik het geluk om opnieuw naar Groenland te mogen reizen. Terwijl ik eerder al het oosten van Groenland bezocht met focus op de natuur en hiken, kreeg ik deze keer de kans meer inzicht te krijgen in het leven van de Inuit.

Tijdens deze blog beschrijf ik een dag in Qaqortoq, een klein dorp in het zuiden van Groenland dat 3020 inwoners telt. Het is hiermee het op twee na grootste dorp van Groenland.

De ene Groenlander is de andere niet

Afhankelijk van waar je bent is er een groot contrast tussen de verschillende nederzettingen en dorpen. De levensstandaarden binnen de 56.000 inwoners van Groenland zijn enorm verschillend.

In het oosten, in Kulusuk, leeft men nog op de oude traditionele manier. De 240 inwoners leven voornamelijk van de jacht. De meeste huizen hebben geen stromend water en faciliteiten beperken zich tot een postkantoor, een kerk en 1 klein warenhuis waar 45% van het aanbod bestaat uit jachtgeweren.

In Qaqortoq is de situatie al helemaal anders. Er zijn meer raakpunten met het leven dat we kennen in Europa. We beginnen de dag met een bezoek aan de vismarkt. Elke ochtend varen de vissersboten de haven binnen en leveren ze verse vis en zelfs meer. Geen moderne infrastructuur en mooi geëtaleerde koopwaar, maar een praktische ruimte waarin de verse goederen zonder veel poespas rechtstreeks aan de klant worden verkocht. Wanneer we aankomen worden de goederen net van boord gehaald. De vangst van vandaag is Groenlandse kabeljauw, zalm, een bak vol vissenlevers (hier maken ze huisgemaakte levertraan mee) zeehondenvlees (vinnen inclusief) en… verse rapen van de nabije boerderij in Narsaq?

Onze volgende stop brengt ons naar het huis van Sten Egede Hegelund, een local die vroeger leefde van de jacht en visvangst. Hij werkte op een internationale vissersboot en had daardoor het geluk zijn kijk op de wereld te verbreden. Nu hij op pensioen is, houdt hij zich vooral bezig met zijn hobby, het maken van juwelen en hebbedingen uit de beenderen van walvissen en rendieren. Sten neemt ons mee in zijn levensverhaal. Zijn zoon, leerkracht in het plaatselijke schooltje, zorgt voor de vertaling. We mogen een kijkje nemen in Stens atelier, waar hij van oude materialen zijn werktools heeft gemaakt. Het draaisysteem van een oude mixer is een slijp- en polijstmachine geworden, een generator uit een computer een ventilatiesysteem. Hoewel de middelen beperkt zijn, wist Sten vanuit zijn creativiteit en kundigheid een mooi “materiaalpark” aan te leggen. En aan ieder ‘ding’ hangt een verhaal. Het ene al sterker dan het andere.

Een kaffemik voor de gezelligheid

Ons laatste bezoek brengt ons helemaal tot boven op de berg van Qaqortoq. Hier woont Kristina Thomsen, een vrouw van 82, in een klein huisje. Ze is geboren en getogen in het dorp en stelt al drie jaar haar huis open voor toeristen. Ze organiseert Kaffemiks een belangrijke Groenlandse traditie. Het is een soort sociale gelegenheid waarbij je in het gezelschap van familie, vrienden en kennissen deelt in de vrolijkheid van een belangrijk levensmoment. Dat kan een verjaardag zijn, een geboorte, de eerste schooldag… Het betekent in het Groenlands letterlijk ‘via koffie’.

Voor ons is deze Kaffemik niet zozeer om iets te vieren, maar eerder een uitzonderlijke kans om inzicht te krijgen in het Groenlandse leven. Na het uittrekken van de schoenen, krijgen we een rondleiding in het huis van Kristina. Ondertussen vertelt ze over het leven als Inuit-vrouw. Het moment dat Kristina haar nationaal kostuum aantrekt, voelt als hoogtepunt van ons bezoek. Geen ‘tourist trap’-achtig gedoe, maar een moment waarbij Kristina met veel trots vertelt over de samenstelling ervan. Het kostuum bestaat uit een uitzonderlijk ensemble van verschillende kleuren, zeehondenhuid, wol en lange witte harige laarzen. 

Tijdens de uiteenzetting krijgen we een assortiment aan zelfgemaakte taarten, kraaienbessenmuffins, appeltaarten, rabarbertaart met muesli en nog veel meer! Er is frisdrank, water doordenkt met engelwortel en uiteraard de obligate grote pot verse ‘kaffe’. We voelen ons welkom en geen enkele vraag is te veel of blijft onbeantwoord.

We leren over de symbolische waarde die kleuren hebben in het traditionele kostuum en hoe Qaqortoq de enige plaats is in Groenland met een fontein. Kristina verteld ons hoe het was om op te groeien in een kleine nederzetting en hoe het leven de laatste jaren enorm is veranderd en ‘gemoderniseerd’.

Het leven in Groenland mag er dan anders uitzien dan bij ons en uiteraard zijn de middelen beperkter, maar de essentie blijft hetzelfde. We shoppen al dan niet om te overleven, we spenderen tijd met vrienden en vullen onze vrije tijd met hobby’s. We leven naar best vermogen en doen dit in de context waarin we zijn geboren. Na een bezoek aan dit gigantische eiland word je er nog eens aan herinnerend dat we in een luxueuze positie zitten en we niet mogen vergeten hoe gemakkelijk we het soms hebben.

Heb je interesse om zelf Groenland te ontdekken? Of wil je de omgeving van Qaqartoq ook bezoeken? Bekijk dan onze reis ‘Pioniersgevoel aan de rand van de ijskap’.